Biegli dokonujący oceny poczytalności podejrzanej lub oskarżonego na podstawie art. 31 kodeksu karnego zostają włączeni w praktyki społeczne, których celem jest określenie granic „normalności”. Ich zadanie polega na przełożeniu wniosków o charakterze medycznym na wyjaśnienia i interpretacje zrozumiałe dla społeczności prawnej i możliwe do wykorzystania w czynnościach procesowych. Wymaga to pogodzenia logiki naukowej z logiką prawa oraz uzgodnienia dwóch dyskursów: prawnego i medycznego. Badania pokazują, że sporządzanie ekspertyz nie polega jedynie na przedstawieniu ustaleń klinicznych, ale na tworzeniu narracji o czynie i jego sprawcy przy użyciu kategorii zaczerpniętych z nauk społecznych i medycznych. Proces ten nie jest niezależny od szerszego kontekstu społecznego. Prowadzi to do wniosku, że opinie nie są tekstami bezstronnymi, a biegli psychiatrzy jako autorzy dokonują określonych wyborów językowych i narracyjnych, które mają wpływ na oddziaływanie ich tekstów.

Podczas seminarium Agnieszka Karlińska przedstawi wyniki analizy obszernego zbioru (korpusu) opinii sądowo-psychiatrycznych, której celem była, po pierwsze, identyfikacja strategii dyskursywnych przyjmowanych przez polskich biegłych w związku z ich rolą w systemie prawa karnego, a po drugie, rekonstrukcja językowych mechanizmów konstruowania tożsamości osób będących przedmiotem oceny psychiatrycznej. Nacisk położony zostanie na uchwycenie genderowych uwarunkowań procesu tworzenia opinii sądowo-psychiatrycznych.

W badaniu wykorzystano nowoczesne metody analizy tekstu niezwykle rzadko stosowane w badaniach sytuujących się na przecięciu prawa, psychiatrii i języka: analizę korpusową i text mining. Porównano z jednej strony opinie dotyczące kobiet z opiniami dotyczącymi mężczyzn, z drugiej zaś – opinie opracowane przez kobiety z opiniami wydanymi przez mężczyzn. Przeprowadzono m.in. analizę stylometryczną oraz analizę semantyczną przy użyciu polskiego wordnetu. 

Podejście to pozwoliło uchwycić nie tylko trudności językowe, ale także wyzwania etyczne, z jakimi muszą mierzyć się psychiatrzy wydający opinie w sprawach karnych, wynikające z podwójnej roli – lekarza i biegłego. Chociaż biegli ograniczali obecność głosu odautorskiego i unikali nadawania opiniom cech narracyjnych, wyniki analizy potwierdziły utrzymywanie się w polskim dyskursie sądowo-psychiatrycznym tradycyjnych reprezentacji kobiecości i męskości. Sugeruje to, że język ekspertyz nie jest wolny od stronniczości (bias). 

Uzyskane wyniki dowodzą użyteczności metodologii korpusowej i text mining w badaniach prowadzonych na styku języka i prawa. Mogą stanowić punkt wyjścia do szerszej refleksji na temat czynników, także tych pozamedycznych i pozaprawnych, wpływających na proces tworzenia opinii sądowo-psychiatrycznych i decyzje podejmowane najpierw przez biegłych, a następnie przez organy procesowe. Mają także wymiar praktyczny: pozwalają na utworzenie zestawu dobrych praktyk w zakresie językowego opracowywania ekspertyz na potrzeby postępowania sądowego.