„Pozorny wybór”, czyli w jaki sposób użytkownicy Internetu radzą sobie z e‑nadzorem?
2022-10-05
18:00
online
polski
Celem projektu jest analiza świadomości internautów na temat wykorzystywania ich danych osobowych przez firmy komercyjne, instytucje państwowe lub badawcze, a także odpowiedź na pytanie, czy przekłada się ona na stosowanie strategii oporu wobec nadzoru online. Do analizy wykorzystano teorię rządomyślności stworzoną przez Michaela Foucaulta, ze szczególnym naciskiem na pojęcie zarządzania grupowego używanego do scharakteryzowania nadzoru. Punktem wyjścia była również koncepcja dataizmu, opracowana przez Jose van Dijcka, wskazująca na brak wiary w obiektywną kwantyfikację ludzkich zachowań i całkowitą prawdziwość danych zbieranych online. Kluczowe dla badania jest także pojęcie nadwyżki behawioralnej, wypracowane przez Shoshanę Zuboff. Autorka opisuje je jako dodatkowe dane zbierane o użytkownikach, które są potem sprzedawane. Pokazuje ona, w jaki sposób firmy technologiczne stworzyły nowe źródło dochodu i próbują przekonać ludzi do udostępniania jeszcze większej ilości danych za darmo.
Podczas seminarium zaprezentowane zostaną wyniki badań dotyczących praktyk unikania nadzoru w internecie. Badania przeprowadzono na przełomie kwietnia i maja 2022 r. W celu doboru próby wzięto pod uwagę następujące zmienne: płeć, wiek, wielkość miejscowości oraz wykształcenie. Dodatkowo, zgodnie z założeniem, respondentami byli tylko stali użytkownicy internetu, czyli osoby korzystające z niego minimum kilka razy dziennie. Łącznie zapytanych o inwigilację cyfrową zostało 1000 stałych użytkowników internetu w Polsce. Badania zrealizowano w ramach programu Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza.
Wyniki badań pokazują różne postawy na rzecz ochrony prywatności jednostki w cyfrowej rzeczywistości. Po pierwsze, użytkownicy stosują strategie oporu wobec inwigilacji cyfrowej. Tylko 1 proc. badanych nie korzystało z żadnej strategii. Jednocześnie zaledwie 55 proc. respondentów stosujących takie rozwiązania zgodziło się ze stwierdzeniem, że ich dane są wartościowe i powinni być wynagradzani w zamian za ich udostępnianie. 40 proc. użytkowników stwierdziło z kolei, że na ich zachowanie w sieci wpłynęła świadomość, w jaki sposób wykorzystywane są ich dane. Wyniki badania są punktem wyjścia do większego projektu badawczego. Na jego kolejnych etapach przewidziane jest poznanie motywacji użytkowników internetu wobec działania przeciwko inwigilacji cyfrowej. Ta sama aktywność może bowiem wynikać z różnych postaw i motywacji. Użytkownicy mogą zabezpieczyć swoją prywatność m.in. ze względów ideologicznych (nie chcą wzmacniać dużych korporacji) lub ekonomicznych (wierzą, że należy ich wynagradzać za dane).
PROWADZĄCY
PRELEGENCI
Julia Heller
Szkoła Doktorska Nauk Społecznych UW, Wydział Socjologii UW
Socjolożka, absolwentka Socjologii UW i Ekonomii SGH, obecnie doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych UW. W swojej pracy naukowej koncentruje się na zagadnieniach z obszaru socjologii cyfrowej, głównie nadzoru w Internecie. Dodatkowo pracuje jako konsultantka w temacie marketingu w PricewaterhouseCoopers
dr Anna Turner
Adiunkt
Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Adiunkt w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk. Jej zainteresowania badawcze obejmują zagadnienia związane z wpływem nowych technologii na społeczeństwo ze szczególnym uwzględnieniem kwestii prywatności i inwigilacji. Pasjonatka metod ilościowych w tym zastosowania danych internetowych w naukach społecznych. Posiada także ponad dziesięcioletnie doświadczenie w digital marketingu, zdobyte podczas pracy dla kluczowych klientów w wiodącej agencji marketingu internetowego w Polsce.
W DELab UW analizuje wpływ nowych technologii na gospodarkę i społeczeństwo. W swoich badaniach koncentruje na zagadnieniach związanych z rozwojem internetu. W szczególności interesują go ekonomiczne aspekty zarządzania prywatnością w sieci. W swojej pracy wykorzystuje metody data science oraz modelowanie mikroekonometryczne.
OBEJRZYJ NAGRANIE SEMINARIUM
Cykl polskojęzycznych spotkań, podczas których badacze i badaczki wraz z zaproszonymi gośćmi przyglądają się zagadnieniom związanym z transformacją cyfrową, nowymi technologiami, innowacyjnością oraz cyfrowymi metodami badawczymi.
Celem seminariów „Cyfryzacja pod lupą nauki” jest budowanie współpracy pomiędzy akademią, sektorem publicznym i biznesem. Naukowcy dzielą się wynikami badań oraz mają okazję podyskutować o nich z ekspertami. Efekty ich pracy dostępne są na stronie DELab UW.